Polski

Europejska Federacja Narodowych Instytucji Językoznawczych

VII Doroczna Konferencja, Dublin, 4-6 listopada 2009

Deklaracja dublińska

w sprawie relacji między językami urzędowymi a regionalnymi i mniejszościowymi w Europie

 1) Znaczne różnice sytuacji językowej w poszczególnych krajach Europy wynikają z odmiennych warunków historycznych, społecznych i politycznych. Członkowie EFNIL-u, jako ogólnokrajowe lub centralne instytucje państw członkowskich Unii Europejskiej, mają na celu wspieranie swoich urzędowych standardowych języków przez badania językoznawcze, programowanie statusu/korpusu, dokumentację i politykę językową. Ponadto spoczywa na nich obowiązek uważnego śledzenia zmian w używaniu języka i językowym zróżnicowaniu w swoich krajach.

 2) Terminy takie, jak język mniejszościowy i język regionalny są zwykle nacechowane ideologicznymi znaczeniami podobnie jak terminy język narodowy, język urzędowy i wiele innych używanych do określania sytuacji lub statusu języka (np. tubylczy, autochtoniczny, etniczny, mniej używany, współurzędowy, dialekt, język nieterytorialny, dominujący). Samo używanie takiej rozmaitości terminów świadczy o tym, że stosunki między językami oraz między językiem a społeczeństwem są bardzo złożone. Intencją EFNIL-u jest przyczyniać się do wzrostu świadomości co do używania takich terminów i do działań na rzecz ich rozważnego używania w oficjalnych dokumentach i w polityce językowej.

 3) EFNIL traktuje wszystkie języki, oczywiście łącznie z językami mniejszościowymi, jako równe pod względem wartości kulturowej. EFNIL nie widzi różnicy między językami autochtonicznymi, imigracyjnymi i mniejszościowymi, jeśli chodzi o prawa dostępu ich użytkowników do wiedzy i edukacji językowej. W tym celu EFNIL opowiada się za włączeniem tak wielu języków, jak to tylko możliwe do szkolnych programów i apeluje do władz państwowych o proaktywne podejście do sprawy uwzględniania migracyjnych języków mniejszościowych w programach szkolnych i/lub o stwarzanie możliwości dostępu do edukacji w tych językach, kiedy tylko jest to możliwe.

 4) Grupy językowe mieszkające poza swoim macierzystym krajem czy macierzystymi krajami lub nie mające macierzystego kraju należy upewnić (na przykład przez dwustronne umowy, jeśli chodzi o grupy mające swe macierzyste państwo lub państwa albo przez odpowiednie akty prawne, jeśli chodzi o pozostałe grupy językowe), że kraj, którego są obywatelami, respektuje i rzeczywiście ceni prawa językowe. Takie obyczaje mogą się przyczynić do poprawy stosunków międzynarodowych, wymiany i handlu.

 5) Od obywateli zazwyczaj się oczekuje opanowania pewnego języka (zwykle określanego jako język narodowy lub urzędowy). Osoby zaś, które chcą uzyskać obywatelstwo, muszą dostarczyć dowodu jego znajomości. W niektórych krajach to wymaganie odnosi się do jednego z kilku języków urzędowych. Tym niemniej, nie należy tego rozumieć, że inne autochtoniczne języki, jako języki używane w tym kraju i część jego dziedzictwa kulturalnego  nie zasługują na to, by je cenić. Szybki spadek liczby użytkowników któregoś z tych języków w ostatnim czasie powinien budzić wielki niepokój. EFNIL apeluje do władz państwowych i ogółu społeczeństwa do uznania poznawczych, społecznych oraz w samej rzeczy politycznych i ekonomicznych korzyści dla wspólnoty narodowej wynikających z dwu- lub wielojęzyczności jej wszystkich członków.

 6) W większości krajów europejskich utrzymuje się dziś dość skomplikowana rzeczywistość językowa, która nie zawsze jest widoczna ze względu na brak wiarygodnych, aktualnych danych statystycznych. Skoro zaś EFNIL opowiada się za pluralizmem społecznym w Europie i uznaje potrzebę spójności społecznej, jest tym samym zobowiązany do promowania wielojęzykowego społeczeństwa i wspólnej pracy razem z innymi organizacjami europejskimi na rzecz gromadzenia i rozpowszechniania wiarygodnych danych i najlepszych obyczajów w tej dziedzinie.