Elleniki

Διακήρυξη των Βρυξελλών για την εκμάθηση γλωσσών

“Wer fremde Sprachen nicht kennt, weiß nichts von seiner eigenen.”
(Όσοι δεν γνωρίζουν άλλες γλώσσες δεν κατανοούν τις δικές τους) Goethe

Η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Εθνικών Φορέων για τη Γλώσσα (EFNIL) ιδρύθηκε στη Στοκχόλμη το 2003 ως δίκτυο των γλωσσικών ερευνητικών κέντρων και άλλων φορέων για τη γλώσσα στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Κάθε φορέας-μέλος της ΕFNIL εμπλέκεται και συνδέεται άμεσα με τη στήριξη και προώθηση της γλώσσας ή των γλωσσών της χώρας του. Κοινή πεποίθηση των μελών της EFNIL είναι ότι οι γλώσσες, που είναι το αντικείμενο ενασχόλησής τους, αποτελούν αναπόσπαστα συστατικά της ευρωπαϊκής γλωσσικής ποικιλομορφίας καθώς και τη βάση τόσο της ευρωπαϊκής πολιτισμικής ποικιλομορφίας όσο και του ευρωπαϊκού πολιτισμικού πλούτου. Για να διατηρηθούν και να εξελιχθούν περαιτέρω οι γλώσσες τους αλλά και για να προωθηθεί η αίσθηση της κοινής ευρωπαϊκής ταυτότητας μεταξύ των πολιτών των χωρών της Ένωσης, τα μέλη της EFNIL στηρίζουν όχι μόνο την εκμάθηση και τη χρήση της/των εθνικής/-ών επίσημης/-ων γλώσσας/-ών τους αλλά και την εκμάθηση επιπλέον ευρωπαϊκών γλωσσών. Είναι σαφώς προς το συμφέρον όλων των ευρωπαίων πολιτών να είναι πολύγλωσσοι. Ο απώτερος στόχος είναι ένας πολύγλωσσος πολίτης σε μια πολύγλωσση Ευρώπη. Τα μέλη της EFNIL δεσμεύονται στη στήριξη του σκοπού αυτού με βάση τις ακόλουθες παρατηρήσεις και προτάσεις.

1.

Με την ενσωμάτωση χωρών στην ΕΕ και τη χαλάρωση και παρεπόμενη κατάργηση των εθνικών διοικητικών συνόρων πολλαπλασιάζονται οι ευκαιρίες για επικοινωνία μεταξύ ομιλητών διαφορετικών γλωσσών. Για να αντεπεξέλθει κανείς σε αυτό το ορμητικό κύμα γλωσσικών επαφών, είναι κρίσιμης σημασίας η ανάπτυξη νέων προσεγγίσεων, μεθόδων και περιβαλλόντων τόσο για την πολύγλωσση μετάφραση, την ερμηνεία και τη μεσολάβηση όσο και για τη διδασκαλία και εκμάθηση ξένων γλωσσών, με στόχο την ενίσχυση των οικονομικών και πολιτισμικών ανταλλαγώνκαι την κινητικότητα των πολιτών στην Ευρώπη για επαγγελματικούς και εκπαιδευτικούς σκοπούς.

2.

Η αγγλική χρησιμοποιείται ως γλώσσα εργασίας σε αρκετά επαγγελματικά, εκπαιδευτικά και άλλα κοινωνικά περιβάλλοντα στην Ευρώπη∙ αν και αναγνωρίζεται η πρακτική αξία αυτής της πραγματικότητας, από την άλλη κρίνεται άκρως σημαντική
η διατήρηση, ενίσχυση και περαιτέρω ανάπτυξη όλων των επίσημων/εθνικών γλωσσών των ευρωπαϊκών χωρών σε όλους τους λειτουργικούς τους τομείς.

3.

Όλοι οι πολίτες μιας ευρωπαϊκής χώρας θα πρέπει να έχουν την ευκαιρία να μάθουν τις ξένες γλώσσες που έχουν ανάγκη για τη δουλειά τους, την κοινωνική τους ζωή, τις σπουδές τους, αλλά και για την προσωπική τους εξέλιξη. Θα πρέπει να έχουν το δικαίωμα να αποκτούν αναγνωρισμένη πιστοποίηση του επιπέδου της επικοινωνιακής τους ικανότητας σε άλλες γλώσσες εκτός από
τη δική τους· σημαντικό είναι επίσης να αναγνωρίζονται τα πιστοποιητικά των γλωσσών τους ως προσόντα στους τομείς της εργασίας και των σπουδών σε οποιοδήποτε κράτος-μέλος.

4.

Η εκπαίδευση στα ευρωπαϊκά κράτη-μέλη θα πρέπει να υιοθετήσει ένα πολυγλωσσικό ήθος επικοινωνίας και να παράσχει ευκαιρίες για την εκμάθηση γλωσσών εκτός από τη μητρική γλώσσα των διδασκομένων. Θα πρέπει επίσης να υποκινεί την ανάπτυξη της επικοινωνιακής ικανότητας σε ποικίλες γλώσσες παράλληλα με τη διαπολιτισμική επίγνωση.

5.

Ως εκ τούτου, η EFNIL κάνει έκκληση στις κυβερνήσεις των ευρωπαϊκών κρατών να ενδυναμώσουν και να βελτιώσουν την ξενόγλωσση εκπαίδευση στον τόπο τους, καθώς επίσης και τη γλωσσική εκπαίδευση στην εθνική/επίσημή τους γλώσσα.

5.1

Η κρατική και η μη κρατική εκπαίδευση θα έπρεπε να προσφέρει ευρύ πεδίο επιλογών όσον αφορά τις γλώσσες, συμπεριλαμβανομένων όλων των επίσημων γλωσσών της Ευρώπης, όπου είναι δυνατό.

5.2

Η επικοινωνιακή ικανότητα σε 1+2 γλώσσες (δηλαδή σε άλλες δύο γλώσσες πέραν της μητρικής) θα πρέπει να είναι ο ελάχιστος στόχος της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης κάθε χώρας. Αν η πρώτη γλώσσα μερίδας των πολιτών μιας χώρας δεν είναι παράλληλα και η επίσημη γλώσσα του κράτους, αυτή θα πρέπει να προσφέρεται από τη σχολική εκπαίδευση.

5.3

Εκτός από την ικανότητα για χρήση τουλάχιστον δύο επιπλέον γλωσσών, θα πρέπει να ενθαρρύνεται και η «αντιληπτική χρήση» και άλλων γλωσσών για να αναπτυχθεί η δυνατότητα αμοιβαίας κατανόησης μεταξύ ομιλητών διαφορετικών γλωσσών (όταν ο κάθε ομιλητής χρησιμοποιεί τη γλώσσα του αλλά κατανοεί και τις γλώσσες των άλλων).

5.4

Οι ενήλικες θα πρέπει να ενθαρρύνονται να βελτιώνουν την επάρκειά τους στην/στις εθνική/-ές επίσημη/-ες γλώσσα/-ες των χωρών τους και να μαθαίνουν ξένες γλώσσες. Αυτό σημαίνει ότι η διά βίου μάθηση θα πρέπει να περιλαμβάνει και προγράμματα γλωσσομάθειας. Θα πρέπει να δοθούν περισσότερες και καλύτερες τέτοιου είδους ευκαιρίες στους ενήλικες στην κρατική και μη κρατική εκπαίδευσή τους, στον χώρο εργασίας, καθώς και σε άλλους ιδιωτικούς και δημόσιους φορείς.

5.5

Ταυτόχρονα με την εκμάθηση της ξένης γλώσσας στο εσωτερικό μιας χώρας, θα πρέπει να δοθούν περισσότερες ευκαιρίες για την εκμάθηση της ξένης γλώσσας στο εξωτερικό. Συγκεκριμένα, πρέπει να βελτιωθούν οι συνθήκες για την ανταλλαγή μαθητών και φοιτητών, εκπαιδευτικών και άλλων εργαζομένων μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ.

5.6

Σε κάθε κράτος-μέλος της ΕΕ θα πρέπει να δοθούν περισσότερες και καλύτερες ευκαιρίες στους μη φυσικούς ομιλητές (παιδιά και ενήλικες) ώστε να μάθουν την/τις εθνική/-ές γλώσσα/-ες της χώρας στην οποία διαμένουν και να διατηρήσουν και να αναπτύξουν την ικανότητά τους στη μητρική τους γλώσσα.

6.

Τόσο οι εθνικές κυβερνήσεις όσο και οι φορείς της ΕΕ θα πρέπει να στηρίξουν τη δημιουργία και παραγωγή περισσότερων και βελτιωμένων γλωσσικών εργαλείων και πόρων ώστε να προωθηθεί η εκμάθηση των ξένων γλωσσών. Τέτοιου είδους εργαλεία και πόροι πρέπει να σχεδιαστούν σύμφωνα με τα κοινά ευρωπαϊκά πρότυπα και να περιλαμβάνουν μονογλωσσικά, δίγλωσσα ή και πολυγλωσσικά σώματα κειμένων, λεξικά και αντιλεξικά, τράπεζες ορολογίας, εργαλεία για αυτόματη μετάφραση αλλά και υλικό για τη διδασκαλία της γλώσσας και την αυτοεκπαίδευση. Ιδιαίτερη βαρύτητα και στήριξη θα πρέπει να δοθεί σε γλώσσες και ζεύγη γλωσσών που μέχρι τώρα έχουν παραμεληθεί από τις βιομηχανίες του εμπορίου των γλωσσών.

7.

Ως εμπειρική βάση για τις εθνικές και ευρωπαϊκές γλωσσικές πολιτικές, συμπεριλαμβανομένης και της εκμάθησης και της διδασκαλίας της γλώσσας, είναι σκόπιμο να ιδρυθεί ένα Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Γλωσσών (ELM), πιθανόν ως επέκταση του «Συστήματος των Ευρωπαϊκών Δεικτών για τα επίπεδα της γλωσσικής ικανότητας» που ετοιμάζεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η γλωσσική κατάσταση είναι σε πλήρη ρευστότητα και χρήζει κατευθυντήριας γραμμής. Το ELM θα μπορούσε να είναι σύστημα πληροφοριών που συστηματικά συλλέγει και αξιολογεί δεδομένα σχετικά με τις ευνοϊκές ή μη συνθήκες για την επίσημη/εθνική γλώσσα του κράτους και τον τρόπο με τον οποίο οι συνθήκες αυτές εξελίσσονται σε όλα τα κράτη της ΕΕ, καθώς επίσης και δεδομένα σχετικά με ζητήματα που αφορούν στην εκμάθηση και τη χρήση ξένων γλωσσών. Οι φορείς-μέλη της EFNILθα μπορούσαν να είναι οι φυσικοί συμμέτοχοι σε ένα τέτοιο συμβουλευτικό σύστημα.

8.

Η EFNIL στηρίζει τους φορείς της ΕΕ και το Συμβούλιο της Ευρώπης στις προσπάθειες και τα προγράμματά τους για τη διατήρηση και ενίσχυση μιας πολυγλωσσικής Ευρώπης μέσα
από την ανάπτυξη της πολυγλωσσίας μεταξύ των πολιτών των ευρωπαϊκών κρατών.

9.

Οι φορείς-μέλη της EFNIL δεσμεύονται να επεκτείνουν την αμοιβαία συνεργασία τους ώστε να αποκτήσουν βαθύτερη γνώση των ευρωπαϊκών γλωσσών καθώς και της γλωσσικής κατάστασης στις ευρωπαϊκές χώρες. Έτσι, θα είναι καλύτερα εξοπλισμένοι ώστε να διαδώσουν την κατανόηση και αποδοχή της πολυγλωσσίας στις αντίστοιχες χώρες τους.